may 26 2007

reviews

file under
by gva

"Who am I? I'm thirty-two years old now and I'm still dreaming about the same thing. So that makes me stupid? funny? or ridiculous? or very very heroic. Am I a stupid asshole who lost thirteen years of his fucking life?"

Met deze retorische vragen opent de korte documentaire van de DVD 100 ways to become cool, die tegelijk met het gelijknamige boekje en CD is uitgekomen ter gelegenheid van het twaalfeneenhalfjarig bestaan van de noiserockband Gone Bald. Aan het woord is Ivica Kosavic a.k.a. Razorblade Jr., oprichter en legendarisch frontman van de oorspronkelijk Kroatische band. Doorgaans is een retorische vraag stellen hem beantwoorden; uit de context is gemakkelijk op te maken of het gestelde hetzij bevestigend hetzij ontkennend is bedoeld. Razorblade's woorden klinken echter vertwijfeld en de onzekerheid die daardoor wordt geopend, zal in de rest van de documentaire(s) niet meer worden weggenomen.

Een twaalfeneenhalf jarig bestaan als noiserocker moet toch respect afdwingen. Want wat een bestaan. De geschiedenis van Gone Bald is ware underground: één lange grote zwerftocht langs de kraakkrochten van de meest obscure steden van Europa, nooit wetend of er überhaupt gespeeld kan worden en of er überhaupt publiek zal zijn. Halverwege de tweede documentaire "We even have a band" ontboezemt Razorblade Jr. dat Gone Bald eigenlijk alleen in thuishaven Zagreb de kredieten krijgt die ze verdient. Bij elke toer komen daar namelijk wel 200 man opdagen voor de "good quality music" die Gone Bald volgens hem stellig maakt.

Kwaliteitsmuziek voor een zeer geslonken niche, zoveel is zeker. In een interview uit 2002 zegt Ivica: "Ik ben misschien wel een kind van de jaren tachtig. Bands als Killdozer, Big Black of Scratch Acid hebben me gemaakt tot wat ik ben. Het is toch ook niet noodzakelijk om verkrampt mee te groeien met een bepaalde tijdsgeest, zoals de meeste mensen dat doen. Ik weet donders goed dat er in clubs op dit moment bijna alleen maar ruimte is voor dance etc. Want dat bezorgt ze het meeste geld in het laatje. Over de grens durven ze amper nog risico te nemen. Laten we hopen dat het tij snel keert." Maar het tij keert niet.

Tegen een ondergaande zon wijst bassist Stanley Disko weemoedig naar pakhuis Afrika dat onder handen wordt genomen door projectontwikkelaars, omineus teken dat de podia waar Gone Bald het van moet hebben spaarzaam worden. Bij een met hekken afgezette kale vlakte wijst Razorblade Jr. naar een plek waar ooit zo'n beetje de eerste oefenruimte geweest moet zijn in wat toen squat Aluna heette. Aluna ging tegen de vlakte en met haar de Thomas van Aquinokerk, Entrepotdok en vele andere squats; alle opgeëist door de aantrekkende economie.

Veel van de weinig aanwezigen bij de DVD-presentatie in de Nieuwe Anita komen voorbij op het scherm. Gone Bald is een band voor intimi. En dat terwijl de kritieken over het algemeen erg lovend zijn geweest. Ivica: "We had so many good reviews over the years, and what did they bring us? Nothing. I don't care what people write anymore. The only thing that I care about now is keeping the band alive. Playing good shows. Releasing material. I do this because of the love for this music." Moedige woorden die niettemin een diepe frustratie verraden. Soms komt deze frustratie tot uitbarsting, zoals tijdens het optreden dat voor de korte documentaire is geselecteerd.

Hierbij past in de eerste plaats een rectificatie mijnerzijds wat betreft de opmerking die ik ooit maakte over het optreden dat Gone Bald deed in het kader van het Retro Retry project. Ik leefde in de stellige overtuiging dat Razorblade's wilde zwaaien met zijn dure Kramergitaar gekenmerkt werd door een berekenende ingehoudenheid. Groot is dan ook mijn verbazing wanneer ik de Kramer met volle kracht op een cafépodiumpje aan diggelen gegooid zie worden door een demonische Razorblade Jr., die zich terstond door het handjevol toeschouwers naar de kleedkamer wurmt en daar voorstelt meteen maar het hele zaakje op te doeken.

Rijk aan stemmingen en emoties zijn de documentaires sowieso. Meewarig en bevlogen vertelt Razorblade Jr. over de prille beginjaren, luchtig en grappig verhaalt Stanley Disko van het leven on the road, met rationele kalmte brengt drummer Bubba Razorblade Jr. tot bedaren in de kleedkamer.

Wanneer de bandleden psychologische portretten van elkaar schetsen leidt dat soms tot taferelen die aanschuren tegen het potsierlijke: zo somt Razorblade Jr. in alle ernst de karaktertrekken van zijn medebandleden op voor een etalage vol met gebraden kippetjes. Het indrukwekkendst is evenwel de totale overgave van het drietal wanneer ze de instrumenten omhangen, de versterkers op 10 zetten en hun minutenlange muren van geluid optrekken. Tijdens het optreden na de presentatie meten vrijwilligers van de Nieuwe Anita de geluidssterkte op. Het digitale apparaatje slaat uit tot 105,3, ver in gehoorschadelijke regionen. "Very fuckin' loud" dus, om met Subbacultcha!-programmeur Leon Caren te spreken. Tja, je bent noiserockband of niet. De geluidskwaliteit in de Nieuwe Anita is overigens vele malen beter dan de meeste opnames op de DVD. Het valt live pas echt op dat hier een ontiegelijk strakke band staat te knallen. En fantastisch hoe in de breaks uit de diepste krochten van gitaren en versterkers de feedbacknoise wordt gepeurd.

Maar hoe moet het nu verder? "I still have hope after thirteen years. I am still hoping.", zijn de afsluitende woorden van Razorblade Jr., het beeld is dan al zwart geworden. Hoop doet leven - dat geldt al in de tragedies van de oudheid. Maar een door hoop gedreven bestaan heeft de neiging te verhullen hoe het er werkelijk voor staat. Maar hoe staat het er dan werkelijk voor? Al die investering van tijd en energie en zo weinig erkenning: stupid? ridiculous? Wordt niet ook het underground bestaan toch uiteindelijk gerechtvaardigd door een zekere hoeveelheid kwantificeerbare erkenning? In de documentaire wekt Gone Bald ontegenzeglijk de suggestie. Tegelijkertijd die standvastigheid tegen alle verwachting in, uit een heldhaftige liefde voor de muziek. Enige troost misschien: in de tragedie gaat de held in ieder geval ten onder aan noodlottigheden die buiten zijn begrip en wil liggen.

Enigszins bedaard na het gitaarincident verzucht Razorblade Jr.: "I will just pick up the pieces and that's it." Ondanks de resignatie staat al als een paal boven water dat Gone Bald de brokstukken gaat lijmen en vroeg of laat weer zal inpluggen, in een of ander kelderkrocht in een of andere stad. Hoe het nu verder moet? Niemand heeft echt een flauw idee, maar verder gaat het, onherroepelijk, want er zijn wel 1001 wegen om cool te worden.

original article